Çay gibi şeker de dünya dillerini ortak noktada buluşturuyor. İngilizce’den Hintçe’ye, Sırpça’dan Rusça’ya dünyanın hemen hemen her dilinde şeker, “Al Sukra” kelimesinden türedi. Hindular ve Çinlilerin binlerce yıl önce kullanmaya başladığı şeker, Avrupa’ya Araplar sayesinde girdi. Haçlı Orduları, Filistin topraklarında bulunan Eriha (Jericho) kentindeki Al Sukkar köyündeki tarlalarda yer alan şekerle tanışmışlar. Avrupa’ya ulaştığında gramla ve eczanelerde satılabilen şekerin hem varlığı hem de ismi, işte bu kasabadan yayılmış Avrupa’ya.

Çay ise daha mitolojik hikayelerle süslü. Anavatanı Çin olan çay, dünyada iki farklı şekilde söyleniyor. İlki Çin’deki Min Çincesi’nde “Te” kelimesinden, diğeri de yine Çin’deki Sinitik Çinçe’den gelen “Cha”kelimesinden. Birkaç dil dışında dünyanın hemen hemen her ülkesi bu iki farklı şekli kendilerine uyarlayarak çaya dönüştürmüş durumda.

Çin’in Bashu Bölgesinde, Hua Yang Guo Zhi’e ait kayıtlara göre; Çinliler yaklaşık 5 bin yıldır çay içiyor. M.Ö. 3000’lerde yaşayan İmparator Shingnang’ın vücudun da çıkan yaralara çare olarak bulunan “cha” adlı bitki ile birlikte başlayan çayın tarihi öyküsü, hemen ardından Japonya’da özel bir seremoniye dönüşmüş.

Peki, çay neden iki farklı şekilde dünya dillerini etkilemiş derseniz, yanıtı coğrafyada gizli.

Yukarıda da bahsettiğim üzere iki Çin’in iki farklı dilinde iki farklı şekilde söyleyen çay, dünyaya da iki farklı yolla yayıldı. “Cha” ve benzeri versiyonlar çayın karadan, yani meşhur İpek Yolu üzerinden ulaştığı ülkelerce benimsenirken, çay yapraklarını deniz yoluyla Avrupa’ya taşıyan Hollandalı tüccarlar sayesinde bu bitki “Te” ve benzeri kelimeler aldı. Arapça, Farsça, Rusça, Hintçe, Türkçe, hatta Sahra altı Afrika’da kullanılan Shawili dilinde bile karadan yapılan geçişin izi var.

Devamı: Dünya Gazetesi 03 Nisan 2021